Beeldend kunstenaar Joek van Draanen ©

Het alter ego van Joek van Draanen

 ‘Mijn vader heeft me eerbied voor materialen bijgebracht’

 ‘Soms lopen we tegen muren op door bepaalde remmingen, als direct gevolg van de rugzak vol levenservaringen die iedereen met zich meedraagt’

 Het werk van beeldend kunstenaar Joek van Draanen bestaat uit sculpturen van glas en metalen waaronder Koper, messing of brons. Het glas verpersoonlijkt de net niet transparante mens. ‘In het leven heeft ieder mens iets transparants, maar tegelijkertijd is hij ook nooit volledig te doorgronden’, verklaart Joek. ‘Niemand laat altijd het achterste van zijn tong zien. Verder heeft iedereen een alter ego: je historie die je als een vaste schaduw met je meedraagt. Het brons geeft in veel van mijn sculpturen die alter ego weer.’

 Het glas in zijn sculpturen is doorgaans ondoorzichtig en oogt groen als gevolg van de groenen achtergrond. Verliefd worden op een kunstwerk van Joek van Draanen is een proces dat zich in de regel voltrekt bij een weerzien. ‘Voor veel van mijn kunstwerken geldt de kracht van herkenning’, beseft Joek. ‘Niet zelden hebben kopers al eerder een of meer sculpturen opgemerkt, maar begint de waardering voor een sculptuur pas bij een tweede of derde kennismaking zijn werk te doen.’ Elk kunstvoorwerp beeldt iets uit, heeft een betekenis. Zo weerspiegelt de sculptuur Doolhof van de zoekende mens de remmingen van de zoekende mens. ‘We zijn allemaal zoekende. Elk persoon probeert in zijn leven iets te bereiken, maar soms lopen we tegen muren op door bepaalde remmingen als direct gevolg van de rugzak vol levenservaringen die iedereen met zich meedraagt.’

 Kunstwerken van Joek van Draanen herken je uit duizenden. De combinatie van gehard matglas en het gepatineerde metaal is typerend voor deze kunstenaar die zijn eerste werken al zo'n twintig jaar geleden maakte. Vrijwel elk exemplaar is een unica. ‘Alles begint met een idee dat opwelt in de gedachten. Daar maak ik een schets van. Vervolgens ga je aan het werk.’ Dat werk bestaat uit diverse processen. Zo komen er in sommige van zijn sculpturen golvende glasdelen voor. Zoals in het kunstwerk Landschappen. Om een golfbeweging in het glas te krijgen, maakt hij allereerst een roestvrijstalen mal met een buigvorm. Daar wordt de glasplaat opgeplaatst. Deze mal gaat met het glas in een oven. Door de hitte buigt het glas vanzelf over de buigmal heen. Het glas moet minimaal twee dagen op minstens 550 graden Celsius in de oven blijven om de spanning uit het glas te krijgen en barsten te voorkomen. ‘Heb je het glas onder deze temperatuur verhit en open je voortijdig de oven, dan bestaat de kans dat door de koude luchtstroom het figuur springt en deeltjes glas de oven zelfs uitspringt’, aldus Joek.

 

Om glas te buigen, wordt gebruikgemaakt van een buigtechniek. De creatie van een figuratief, een mensvorm die zowel man als vrouw kan voorstellen, vereist daarentegen een heel andere techniek. Joek boetseert van was, als een klassieke beeldhouwer, het gewenste figuur. Vervolgens maakt hij een contramal. Daarin plaatst hij kleine stukjes glas, waarna het geheel de oven ingaat. Door de hitte ontstaat een vloeibare vorm van glas en vormt het zich een geheel in de mal. Eenmaal afgekoeld haalt Joek de gevormde figuur uit de mal en wordt het figuratief handmatig met een diamant geslepen, worden mogelijke braampjes verwijderd. Het glas is dan nog steeds kleurloos en doorzichtig. Om het typerende matglas te verkrijgen verdwijnt de figuratief in een zandstraalmachine.

Hoe een idee van een kunstvoorwerp ontstaat, waaruit je exact de inspiratie vandaan haalt, is nooit helemaal te doorgronden. ‘In de praktijk is het een combinatie van natuurlijke creativiteit in de hersenen en ervaringen die je hebt opgedaan in het verleden’, meent Joek. ‘Zo heb ik in het verleden veel gereisd en talloze landen met hun verschillende culturen over de hele wereld bezocht. Verder lees ik veel over oude culturen, zoals die van de Maya’s. ‘Bewust, maar soms ook onbewust ontstaan mijn beelden uit inzichten of voorwerpen die ik uit deze reizen heb opgepikt. Zo is onder meer het Mayahuis ontstaan.’

 Gevoel voor kunst is er bij Joek met de paplepel ingegoten; zijn vader was edelsmid. ‘Hij maakte kerkelijke kunst, zoals kelken en preekstoelen. Ik was als kind al veelvuldig in zijn atelier te vinden. Hij heeft me bijgebracht dat je eerbied en respect moet hebben voor je materialen. En de kunst van het leren zien van de schoonheid van objecten.’ Joek kan niet zeggen wat zijn mooiste creatie is. ‘Ieder beeld waarmee ik bezig ben is op dat moment het beste beeld dat ik heb gemaakt. Tot ik weer bezig ben met een volgend beeld.’ Een mislukt beeld of een sculptuur waarin een klein barstje zit verdwijnt zonder pardon in de prullenbak, ongeacht het oordeel van anderen. ‘Daar mag en wil ik gevoelsmatig mijn naam niet aan verbinden. Ik moet iets mooi vinden volgens mijn eigen maatstaven en normen.’

 Temperatuurbestendig

De beelden van Joek van Draanen zijn temperatuurbestendig en kunnen aldus gewoon buiten staan. Een tip van de kunstenaar: ‘Houd er rekening mee dat er geen ijs tussen krommingen mag komen door vrieskou. Immers, ijs zet uit als het ontdooit en dan breekt glas, hoe gehard het ook is. Beter is het om een beeld in de winter binnen te zetten, of te overdekken.’

André Westerveld